Мэдлэг, мэргэжилтэй залуус бид орон нутгаа хөгжүүлэх ёстой

 Өмнөговь аймгийн “Говийн долгион” радиогийн сэтгүүлч С.Сумъяатай ярилцлаа.


Сэтгүүлчийн мэргэжлийг хэдэн онд эзэмшсэн бэ? Хэчнээн жил ажиллаж байна вэ?

Би Өмнөговь аймгийн уугуул. Багаасаа л сэтгүүлч болохыг хүсдэг байлаа. Зурагтаар мэдээ уншиж байгаа хүмүүсийг харахад их гоё санагддаг байсан. Хүмүүс сэтгүүлчдийг камер бариад л, зурагтаар гардаг гоё мэргэжил гэж боддог байх. Гэхдээ сэтгүүл зүйн тогоонд өөрөө ороод ирэхээр ямар хүнд хүчир, хэцүү мөртлөө дурламаар ажил болохыг жинхэнэ утгээр нь ойлгодог юм билээ. Дээд сургуулийн төгсөх ангид дадлага хийхээсээ л үүнийг мэдэрч эхэлсэн.
Хүсэл мөрөөдөлдөө хөтлөгдөн 2005 онд “Улаанбаатар Эрдэм Оюу” дээд сургуулийн сэтгүүл зүйн ангид орсон. Өнгөрсөн жил төгсөөд нутагтаа ирж ажиллаж байна. Орон нутгийн сэтгүүлчид гэхээр нэг тийм өнгөц ойлголт байдаг. Мэдээ, нэвтрүүлгийг дөнгөж дөхүүлээд орхичихдог, бүрэн гүйцэд сайн бүтээл хийдэггүй гэж зарим хүмүүс ойлгодог юм шиг байна лээ. Төвийн сэтгүүлчид бүх юмыг сайн хийгээд орон нутгийнхан сайн хийдэггүй ч гэдэг юм уу. Гэхдээ одоо бол энэ ойлголт өөрчлөгдөж байгаа. Энэ өөрчлөлтийн үед сэтгүүлч гэдэг энэ эрхэм сайхан мэргэжлийг эзэмшин ажиллаж байгаадаа бахархдаг. Би аймгийнхаа хувьд хамгийн залуу сэтгүүлч нь.

Орон нутагт ажиллах сонирхол байсан уу? Тэр дундаа яагаад радиод ажиллах болов?
Манай сургуулийн багш нар хүүхдүүдээ аль болох төвд ажиллуулах сонирхолтой байдаг. Би Өмнөговийнх болохоор ч тэр үү орон нутагтаа ажиллая, орон нутгаа хөгжүүлэхэд өөрийнхөө хувь нэмрийг бага ч атугай оруулъя гэсэн бодолтой байсан. Ер нь ихэнх хүмүүс аль болох Улаанбаатарт үлдэж ажиллаж амьдрахыг тэмүүлдэг. Хөдөө орон нутаг эзэнгүйдэх хандлагатай болчихсон. Зарим хүмүүст төвийн сэтгүүл зүйд тэнцэхгүй, гологдсон болохоороо орон нутат ажилладаг гэж ойлголт байдаг л даа. Тийм биш шүү. Мэдлэг боловсролтой, мэргэжилтэй залуучууд бид орон нутгаа хөгжүүлэх учиртай. Манай аймагт ч тийм л байгаа. Ганц сэтгүүл зүй ч биш бусад салбарт ч нийслэлд их дээд сургууль төгссөн олон залуус ажиллаж байна. Яагаад заавал төв рүү очих ёстой гэж. Тэр тусмаа сүүлийн үед орон нутгийн хөгжлийн талаар яригдаж, хөгжих боломж бололцоо ч харагдаж байна шүү дээ.

Чи радиогийнхоо ганц сэтгүүлч нь. Ганцаараа ажиллахад хэцүү, хүндрэлтэй зүйл байдаг л байх. Нөгөө талаар бас боломжтой ч гэдэг юм уу сайхан тал нь юу вэ?
Манай радио цацалтын хүрээ өргөн. Аймгийн төвөөс гадна 20-30 км радиуст цацдаг. Телевизийг бодвол радио бас өөрийн гэсэн онцлогтой л доо. Телевизийнхэн камерын өмнө дүрстэйгээ гардаг бол радио зөвхөн өөрийнхөө сонсголоор мэдэрч, оюун ухаандаа дүрсэлдэг болохоор илүү цэвэрхэн, зураглалтай ярих шаардлагатай байдаг. Тэр ч утгаараа их авьяас чадвар шаарддаг болов уу. Их ч хичээж, өөрийгөө дайчлан ажиллаж байна.

“Монцамэ” агентлагийн орон нутаг дахь сэтгүүлч юм байна. Хэзээнээс “Монцамэ”-гээр овоглох болов?
Радиогийн ажил нэг талдаа хөнгөн гэж хэлж болохоор. Даваа, пүрэв гаригт нэвтрүүлгээ бэлдээд мягмар, баасан гаригт цацдаг. Лхагва гаригт нь “Монцамэ”-гийнхаа ажлыг хийдэг юм. Манай дарга Наранчимэг эгч маань намайг их дэмждэг. Их дайчин хүн бий. Тийм хүний хажууд урсгалаараа яваад байж болохгүй, ямар л нөөц боломж байна бүгдийг ашиглах шаардлагатай болдог. Захирал маань намайг давхар ажил хийхийг санал болгосон л доо. Тэгээд 2009 оны 11 дүгээр сард “Монцамэ”-гийнхантай уулзсан. Тухайн үед олон хүн тэнд ажиллах сонирхолтой байсан. Бүгд гэрээгээр ажиллаж байгаад энэ оны дөрөвдүгээр сард тушаал гарч, намайг “Монцамэ” агентлагийн орон нутаг дахь албан ёсны сурвалжлагчаар томилсон.

“Хөтөлгөө морьтой” залуу сэтгүүлчийн цалин амьдралд хэр хүрэлцдэг вэ?
Ер нь сэтгүүлчид бусдыг бодвол илүү их ажиллаж, халуунд халж, хүйтэнд хөрч явдаг. Гэхдээ тэр хэмжээгээрээ цалин хөлс авч чаддаггүй. Дөнгөж нэг жил ажиллаж байгаа болохоор миний хувьд харьцангүй гайгүй. Эхний саруудад цалин гээд их л мөнгө аваад гоё санагддаг байлаа. Урьд нь тэгж өөрийнхөө хөдөлмөрөөр мөнгө олж үзээгүй болоод ч тэр үү анхны цалин их л мөнгө санагдсан. Гэхдээ амьдралд хөл тавиад эхлэхээр цалин хүрэлцэхээ больчих юм. Гэртээ ч юм авмаар, өөртөө ч зарцуулмаар байдаг. Одоохондоо гэр бүлийн амьдрал зохиогоогүй болохоор яаж ийгээд болгож л байна.

Баярлалаа. Орон нутгийнхаа иргэдийн чихийг үргэлж чимэгтэй мэдээгээр мялааж байгаарай.